شهید استاد شریفی الگوی شجاعت، عقلانیت و عدالت خواهی

تهیه تهیه و ترتیب : بشیر یاوری

——

غنامندی و بزرگی فرهنگ و تاریخ یک جامعه و ملت را می‌توان از نقش آفرینی و سهم‌گیری افراد در پویایی و تحولات مثبت و موثر بر سرنوشت جامعه و ملت، و نیز فرهنگ و تمدن بشری یافت.

از آنجائی‌که فرهنگ زاده‌ی عملکرد و تفکرانسانهاست و براثرخلاقیت‌های فکری، هنری و سازندگی انسان‌ها پرورده و غنامند می‌گردد. نقش انسان‌های که در غنامندی فرهنگ ، تاریخ و سرنوشت جامعه‌ای شان برازنده و سازنده بوده اند را نمی‌توان نادیده گرفت.

در واقع همین انسان‌های برازنده با افکار و نقش آفرینی سازنده شان بوده اند که فرهنگ، تاریخ جامعه و ملت خویش راغنامند، پویا و بزرگ ساخته اند.

استاد شهید رمضانعلی شریفی یکی ازهمین شخصیت های تاثیرگذار و جهت دهنده تاریخ ما به سوی مسیرتعالی و بانی ارزشهای «جامعه مدنی» و «انسانی» است که با نقش آفرینی تاریخی خویش بنای تاریخ و فرهنگ جامعه‌مان را در جهت افتخار و عظمت بالا برده است.

برای معرفی ایشان به سه بخش ، “زندگی نامه” ، “ویژگی های بارزشخصیتی” و “نقش‌آفرینی تاریخی و سیاسی” ایشان می پردازم.

زندگی نامه و تحصیل

استاد رمضانعلی شریفی فرزند قاسم علی در سال ۱۳۰۷هجری در محله زواران حوتقول ولسوالی جاغوری ولایت غزنی در یک خانوده‌یی مذهبی چشم به جهان گشود وی سواد ابتدایی را در مکتب خانه فراگرفت و برای ادامه تحصیل و آشنایی با معارف دینی و صرف و نحوعربی در مدرسه علمیه استاد وحیدی حوتقول شتافت و بعد ازفراگیری علوم اسلامی و آشنایی با صرف و نحوعربی جهت بلند بردن دانش خویش عازم مشهد شد و درطی سه سال تحصیل درحوزه علمیه مشهد، ادبیات زبان عربی را از مدرس مشهور محمد تقی هروی معروف به ادیب نیشابوری فرا گرفت و سایرمضامین علوم اسلامی چون فقه و اصول را ازاستادان برجسته آن حوزه آموخت و« درکنار تحصیل وتلمذ به تدریس ادبیات و منطق پرداخت و در پرتو برجستگی‌های ذاتی و اکتسابی خویش توانست در کناراساتید معروف حوزه، شاگردان فراوانی را به سوی خود جلب کند.» (۱)

او درسال ۱۳۲۹هجری دوباره به وطن برگشت وچند ماهی که در زادگاهش باقی ماند، به تدریس در مدرسه علمیه استاد وحیدی مشغول شد. با توانمندی علمی که داشت از محبوبیت قابل توجه در بین طلاب و محصلین علوم دینی برخوردار شد و برای اتمام درس وتحصیل دوباره به مشهد رفت و بعد از دوسال در سال ۱۳۳۱هجری دوباره به وطن برگشت. بعد از این مرحله، استاد شریفی وارد فعالیت‌های تدریسی، اجتماعی و سیاسی شد.

استادشریفی بعد از آمدن به زادگاهش وارد فعالیت تدریسی مداوم در مدرسه استاد وحیدی شد. از همان آوان مورد استقبال بی‌نظیر طلاب علوم دینی قرارگرفت وشیفته‌گان درس ایشان از مناطق دور ونزدیک ولسوالی جاغوری، مالستان و ارزگان به مدرسه استاد وحیدی شتافتند. وی در زمینه‌ی تدریس دارای ویژگی وتوانمندی‌های عالی و منحصر به فرد بود که او را به عنوان یک استاد مجرب و موفق به شهرت بی‌نظیر رساند، که هم اکنون مورد ستایش بوده و به عنوان الگویی برتر و نمونه در محافل علمی و تدریسی از ایشان یاد آوری می‌گردد.

شاگردانش توانمندی و ویژگی تدریسی ایشان را در بیان روان ، تسلط کامل برموضوع، تحلیل مستدل و منطقی ، تحقیق و مطالعه‌ی پیش از تدریس و آرائه معلومات کافی پیرامون موضوع تدریس یاد می‌کنند.

استاد مرحوم حسین علی توسلی یکی از اساتید مدرسه‌ی علمیه استاد وحیدی که یکی ازشا گردان ایشان بوده و مضمون مطوّل را ازنزد ایشان فرا گرفته است. شیوه و توانمندی تدریس استاد شریفی را بی‌نظیر در سطح کشور می دانست و مهم ترین ویژه‌گی های تدریس او را چنین مطرح می‌کرد: « استاد شریفی با بیان‌گیرا درس را ارائه می‌کرد و نکات اساسی را برجسته می‌ساخت و با توانمندی استدلال و تحلیلی که داشت، آموختن علم در نزد هرشاگرد ساده می‌نمود. با روحیه‌ی دوستانه به شاگردانش برخورد داشت. به این صورت علاقه به علم را در شاگردانش ایجاد می‌کرد و جلسه‌ی درس اوخستگی نداشت. در مضامین مطوّل،منطق و ادبیات زبان عربی دارای توانمندی عالی و بی‌نظیربود.»(۲)

ویژگی های بارز شخصیتی و فکری

روشن نگری وتعادل: یکی از ویژگی‌های بارزی که استادشریفی داشت، روشن نگری و تعادل در رفتار بود. او با واقعیت‌نگری عاقلانه‌ی که داشت، با تحصیل کردگان مکتب و دانشگاه دارای روابط متقابل بود. دانش جدید و مراکز آموزشی مدرن را ضد مذهب نمی‌پنداشت و حتا جوانان را تشویق می‌نمود که جذب مکاتب شده و بهره‌یی از علم جدید داشته باشند.

این روحیه و تفکرروشنگرانه‌ی ایشان عاملی بوده که هیچگاه در دام تحجرگرایی مذهبی قرارنگرفت و در دوره وکالت خویش در شورای ملی با روحیه تساهل گرایانه با حفظ وقار و وجه‌ی مذهبی خویش به انزواگرایی ناشی از تعصب مذهبی و اعتقادی نپرداخت. درهمنوایی با روشنفکران دیگراندیش تاکید بر تغییرنظام ، تامین عدالت و ترقی کشور می‌نمود.

واقعیت گرا ومتواضع: تشخیص کردن و اقعیت‌های برجسته اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه و احترام به شخصیت انسانی افراد جامعه، برخورد دوستانه و صمیمی بامردم از جمله فضایل و ویژگی‌های دیگری بود که شهید استاد شریفی از آن برخورداربود. او با تمام افراد جامعه صرف نظر از موقف اجتماعی و طرز تفکرشان به احترام برخورد داشت و درموضع گیری‌های فردی و اجتماعی هیچگاه در موضع اغفال و تحجرگرایی پای نه فشرد و با درک واقعیت‌های زمان، پیرامون مسایل اجتماعی، فرهنگی و سیاسی موضع عقلانی و منطقی خویش را ترجیح داده است.

تبلور این ویژگی‌های برجسته استاد شریفی را در نحوه برخورد اجتماعی و موضع گیری‌های واقع گرایانه، او در”شورای ملی” می توان اشاره کرد. در مجلس، او به عنوان نماینده روشن نگر، واقعیت گرا و مدافع عدالت وترقی عمل کرد.

شجاع وآزاد منش: شجاعت و آزادی در عمل، از ویژگی‌های دیگری است که استادشریفی از آن برخوردار بود. اوبه تآسی از این توانمندی خویش در شرایط حساس و تهدید کننده که خطرجدی را در قبال داشت با غرور و شجاعت، هرآنچه را می‌اندیشید بیان می‌کرد و برای تحقق هدف و ادای مسؤلیت خویش در قبال جامعه بدون آن‌که دربند تهدیدات منافع فردی قراربگیرد و ملحوظات بی‌بنیادی که مانع برازندگی درعمل و انجام نقش اجتماعی و سیاسی اش می‌گردید قرار نگرفت. از وجود همین ویژگی بوده که درشرایط سخت و دشوار به دفاع از ارزشهای مشترک ملی مردم افغانستان (فرهنگ و زبان) در برابرتند ترین گرایش برتری خواهی قومی (شؤونیزم پشتون گرایی) با رویکرد عدالت خواهی و دفاع از ارزشهای ملی و انسانی برخاست.

هرگاه در بند ملحوظات بی بنیاد چون؛ از دست دادن مقام و منافع فردی می‌بود نمی‌توانست چنان بی‌باک و بی‌ریا به میدان دفاع برخیزد و افتخارآفرین گردد.

نقش آفرینی تاریخی و سیاسی

استادشریفی از سال ۱۳۴۳هجری به بعد وارد فعالیت سیاسی گردید. او درجریان فعالیت تدریسی شان در مدرسه استاد وحیدی و فعالیت‌های اجتماعی که در جامعه داشت، با توجه به برازندگی فعالیت شان، در بین جامعه از محبوبیت قابل ملاحظه‌ی برخوردارشد. وی در انتخابات لویه جرگه تصویب قانون اساسی ۱۳۴۳هجری به عنوان نماینده در آن جرگه ، از طرف مردم برگزیده شد. با دانش و اندیشه‌ی بلند و پویایی که داشت در برابرشدید ترین گرایش برتری خواهی قومی که درقالب طرح مبنی براین‌که؛ تنها زبان رسمی کشور زبان پشتو باشد. با درایت و قاطعیت خردمندانه به دفاع از زبان فارسی و سایرزبان‌های ملی برخاست و با استدلال منطقی و عقلانی خویش از حق تکلم به زبان مادری شهروندان افغانستان با استناد به آیه «اللسان علمهٌ البیان» حمایت کرد. با این عملکرد تاریخی خویش، از ارزش‌های فرهنگی و تمدنی کشور دفاع نمود.

در واقع، او باعث شد که زبان فارسی و پشتو به عنوان زبان‌های رسمی کشور درقانون اساسی مذکورمعرفی شود. به این صورت از مسخ شدن تاریخ، فرهنگ و هویت جامعه افغانستان جلوگیری شد و ما ازگذشته تاریخی، تمدنی و دست آوردهای فرهنگی بخشی بزرگی ازتمدن تاریخی مان، که متعلق و وابسته به فرهنگ و زبان فارسی است بیگانه نگردیدیم.

میرمحمد صدیق فرهنگ تاریخ نگارمعروف کشور بحث طرح رسمیت زبان پشتو و دفاعیه استادشریفی را چنین استناد کرده است: «درمساله زبان غلام محمد فرهاد وکیل کابل به رسمیت زبان دری اعتراض نموده و پیشنهاد کرد که رسمیت به زبان پشتو محدود بماند.در جواب رمضانعلی شریفی وکیل جاغوری با استشهاد به آیه «علمه البیان» از مساوات زبان‌های افغانستان دفاع کرد. درپایان مباحثه به پیشنهاد عبدالهادی داوی متن مسوده به این صورت تعدیل شد که:«ازجمله زبان‌های افغانستان پشتو و دری زبان‌های رسمی هستند و به این صورت سایر زبان‌های کشور نیز به عنوان زبان ملی شناخته شد.» (۳)

بخش دیگری ازکارنامه تاریخی و سیاسی شهید استادشریفی مربوط به دوره وکالت ایشان در مجلس دوازدهم است، وی بعد ازاین‌که لیاقت و درایت هوشیارانه‌اش را درلویه جرگه تصویب قانون اساسی ۱۳۴۳ در رسمی شدن زبان فارسی و سایر زبان‌های ملی کشور نشان داد، بر شهرت و شناخت بیشتر او درجامعه افزود. مردم با هوشیاری درانتخابات مجلس دوازدهم وی را به عنوان نماینده به مجلس فرستاد. او در این مرحله به عنوان نماینده آگاه، زرنگ،مترقی و مدافع عدالت و حقوق شهروندی همه‌ی مردم افغانستان و بخصوص اقوام محروم تبارز نمود. در جمع نمایندگان از جمله نمایندگان مترقی ظهور کرد که تاکید برتغییرنظام از شاهی به جمهوری و ترقی کشور داشت.

سر انجام شهید استاد رمضانعلی شریفی با این کارنامه‌ها ونقش آفرینی‌های برجسته و افتخارآفرینش پس از کودتای هفتم ثور۱۳۵۷و به قدرت رسیدن حزب دمکراتیک خلق در شامگاه سیزدهم حمل سال ۱۳۵۸ ازمنزلش توسط نیروهای امنیتی آن رژیم اسیر شد. او و صدها شخصیت‌های علمی، فرهنگی و سیاسی که به عنوان زندانیان سیاسی اسیر گردیده بودند به طور مرموز در پروسه قتل‌های دسته جمعی به شهادت رسیدند.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پانوشت‌ها:

۱ . عبدالمجید ناصری داوودی،شهدای روحانیت جاغوری، نشرزلال کوثر،چاپ اول،۱۳۸۷ ص ۲۱-۲۲

2. مصاحبه اختصاصی نگارنده با مرحوم استاد حسین علی توسلی مدرس مدرسه استاد وحیدی ۲۵/۲/۱۳۹۰
3. میرمحمدصدیق فرهنگ،افغانستان درپنج قرن اخیر،ج۱ نشرعرفان(محمدابراهیم شریعتی افغانستانی) چاپ نوزدهم ،ص ۷۸۴-۷۸۵